"جان فوربز نش جونیور John Forbes Nash, Jr نابغه ریاضیات که نظراتش تاثیرات شگرف بر اقتصاد گذاشت ."

استاد دانشگاه پرینستون موسسه فناوری ماساچوست ، متولد 13 ژوئن سال 1928 در ایالت ویرجینیا آمریکا بود ، رشته های فعالیت او در حوزه ریاضیات و اقتصاد خلاصه شده است . او در تکامل"نظریه بازی‌ها" نقش بسیار مؤثری داشت و به خاطر تلاش‌هایش در این زمینه ، در سال ۱۹۹۴ به همراه دو اقتصاد دان دیگر برنده جایزه نوبل اقتصاد شد .

کارکرد اصلی "نظریه بازی‌ها" متکی بر مفاهیم اساسی تعادل و انگیزه در کنش رفتار انسانی در علم اقتصاد می باشد .

نظریه تعادل Nash به موقعیت‌هایی می پردازد که در آن موقعیت ها ، انتخاب هر فرد وابسته به انتخاب دیگران خواهد بود .

مطالعات او در زمینه"نظریه بازی‌ها"، هندسه دیفرانسیل و معادلات دیفرانسیل و ... ، به درک تازه‌ای از اتفاقاتی که بر "شانس" تاثیر می‌گذارند و تاثیر این اتفاقات بر پیچیدگی زندگی ، می پردازد.

جمله"این مرد نابغه است" تنها نوشته ای بود که در توصیه‌نامه ‌ایکه او به دانشگاه ارائه داد درج شده بود ، با اینکه او از دانشگاه هاروارد پذیرش داشت اما برای ادامه مطالعات خود از بورسیه دانشگاه پرینستون استفاده نمود .

میل افراد به تعادل رسیدن منوط به آن است که انگیزه‌ های ثانویه برای بر هم زدن تعادل و اتخاذ روش دیگری جهت افزایش انتظارات ، وجود نداشته باشد.

یکی از مثال هایی که نظریه بازی ها را بیان میکند ، معمای زندانی ها است .

(prisoners dellima)

فرض کنید دو متهم A , Bبه جرم خاصی بازداشت شوند و بر طبق قوانین موجود :

- اگر A به جرم خود اعتراف کند و علیه دیگری شهادت دهد اما B اعتراف نکند ، Aبه‌ دلیل همکاری با قانون آزاد شده و B به 4 سال زندان محکوم می‌شود.
- اگر هیچ یک از A ,B اعتراف نکنند ، هر دو به یک سال زندان محکوم می‌شوند.
- اگر هر دو اعتراف کنند ، به 2 سال زندان محکوم می‌شوند.

حال به مفاهیم تعادل و انگیزه در این مثال می‌پردازیم . تعادل یعنی وقتی هیچ یک از طرفین تمایلی به تغییر رفتار خود نداشته باشند و در صورت تغییر رفتار خود در قبال دیگری ، وضع آنها بدتر شده یا حداقل بهتر نشود .

در این مثال، اگر Aو B به‌صورت جداگانه مورد بازجویی قرار بگیرند ، چون هیچ یک نمی‌دانند دیگری چه خواهد کرد لذا هر یک انگیزه دارند که اعتراف کنند و علیه دیگری شهادت دهند تا آزاد شوند ، زیرا می‌دانند که چنانچه دیگری علیه یکی اعتراف کند وی به 4 سال زندان محکوم می‌شود و اعتراف کننده آزاد خواهد شد . مضافاً احتمال عدم اعتراف هر دو ، وجود ندارد زیرا که اگر هریک از زندانیانA یا B فکر کنند که طرف مقابل انگیزه لازم را برای اعتراف دارد بنابر این ، خود نیز اعتراف خواهند کرد . پس عملا در حالت 2 سال زندان برای هر کس به تعادل خواهیم رسید . از آنجاییکه توافق متقابل هر یک از زندانیان به اعتراف نکردن به جرم ، ضمانت اجرایی ندارد پس هیچگاه محکومیت آنها به یک سال زندان ، محقق نخواهد شد . وجود انگیزه آنها به تخطی از توافق متقابل ، مانع از دستیابی تعادل بهینه برای آنها شده و عملا هر یک 2 سال زندانی می‌شوند تا به 5 سال زندان محکوم نشوند .

بنگاه های اقتصادی همواره برای ورود به بازار بنگاه های اقتصادی رقیب ، با اعمال تغییرات در قیمت و مقدارعرضه محصول رقابت میکنند .از آنجاییکه معمولاً ثبات عقلانیت تصمیمات مدیران بنگاه های بزرگ مفروض است لذا رقبا یا بنگاه های کوچک با افزایش عرضه محصول یا کاهش قیمت‌ محصول تلاش میکنند تا سهم بیشتری از بازار را جذب کنند .

نماد عینی این رفتار را می توان در اتفاقات پس از تصمیمات OPEK مشاهده نمود ، هیچگاه دیده نشده است که اعضاء OPEK میزان تولید و عرضه نفت به بازار های جهانی را بر اساس مصوبات OPEK رعایت کنند زیرا که هریک درصدند تا از خلاء مازاد تقاضا و افزایش قیمت نفت ، به نفع کشور خود بهره برداری کنند.

بنابراین نتایج نازلتری نسبت به نتایج مورد انتظار تحصیل می کنند . این در حالی است که با رعایت تعامل متقابل طرفین می‌توانند در یک بازی سود بیشتری کسب کرده و سود اکتسابی هریک به مفهوم زیان طرف دیگر نخواهد بود .

حال مشخص است که چرا برخی اهمیت مطالعات جان نش را در تکمیل نظریه بازی‌ها و تاثیر آن را بر نظریه‌های اقتصادی با کشف ساختار DNA مقایسه کرده‌اند.

کانال تلگرامی عشق پول،دنیای تجارت کلیک کنید