نوآوری فرغونی! (نوآوری‌هایی که به آن‌ها می‌خندیم!)

هر چیزی که یک جامعه آن را نوآوری می‌نامند، نوع نگاه آن جامعه را به نوآوری نشان می‌دهد. اگر شرکتی تصمیم بگیرد تا «چرخ چاه» را به شیوه‌ای طراحی کند که با نصب سریع‌تر داشته باشد یا یک «فرغون» بسازد که جمع بشود، آیا ما آن را نوآوری می‌نامیم؟ آیا به آن می‌خندیم؟

◀️ نوآوری ترسناک

این روزها نوآوری یک واژه‌ی ترساننده است. وقتی اسم نوآوری می‌آید انتظار داریم تا تغییرات بزرگ را در بالاترین سطوح تکنولوژی شاهد باشیم. نوآوری برای ما یعنی معرفی یک فناوری جدید که استیو جابز در سالنی بزرگ با حضور خبرنگاران داشت، یا یک تغییر بزرگ که ایلان ماسک در خصوص خودروهای برقی به ما معرفی می‌کند.

اساسا تصور آن فرغون فرضی که گفته شد، برای ما یک تصور خنده‌دار است. آیا در ساخت آن فرغون دانش استفاده نشده است؟ آیا آن فرغون دانش‌بنیان است؟

اگرچه این پرسش‌ها خنده‌دار است، اما می‌تواند پرسش‌هایی جدی در حوزه‌ی نوآوری باشد.

◀️ نوآوری مردمی

اما آسیایی‌ها و خصوصا هندی‌ها در دهه‌ی اخیر یک مفهوم جدید به نام «نوآوری مردمی» (Grassroot Innovation) را معرفی کرده‌اند. نوعی از نوآوری که در آن نمی‌توان از فناوری‌های جدید سراغ گرفت، بلکه تنها ابزاری است که زندگی را برای مردم ساده‌تر می‌کند. نوآوری مردمی کاری به لبه‌ی فناوری ندارد، اساسا کاری به بازارهای جهانی هم ندارد، بلکه از فناوری‌های گذشته، از ایده‌های ساده و از تکنیک‌های پیش پا افتاده بهره می‌برد تا بتواند با شیوه‌های نو، زندگی را ساده‌تر کند.

در نوآوری مردمی ممکن است یک سطح آب طراحی شود تا روستانشینان صحرای آفریقا بتوانند ساده‌تر از چشمه به چادر و سرپناه‌شان آب بیاورند! همانطور که در فیلم پست بعدی می‌بینید.

نوآوری را اصولا آن طبقه‌ی خلاق شهری که تحصیل‌کردگان دانشگاه‌های برتر هستند، تولید می‌کنند، در حالی که نوآوری مردمی را اغلب کنش‌گران مدنی و فعالان اجتماعی راهبری می‌کنند. نوآوران مردمی از درد زندگی مردم نوآوری می‌کنند. آن‌ها اهمیت کارشان در آن است که بتوانند سختی‌های زندگی را ببینند و برای سختی‌ها راه‌حل‌های مناسب بیابند.

شاید بد نباشد به جای کمک به روستانشینان بشاگرد، به جای ژست مردمی گرفتن و فرغون در دست گرفتن و عکس گرفتن با آن، تلاش کنیم تا از طریق «نوآوری مردمی» کمی زندگی را برای آنان ساده‌تر کنیم.

شاید بد نباشد تا شیوه‌ی نگاهمان به نوآوری را تغییر دهیم.

 دکتر امیر ناظمی

کانال تلگرامی عشق پول،دنیای تجارت کلیک کنید